Презентация на тему: "Презентация к уроку крымскотатарской литературы на тему "Абляким Ильмий. "Ачпыкъ хатирелери""

Абляким Ильмий
«Ачлыкъ хатирелери»



Баш къараманнынъ яшайыш акъкъында тюшюнджелери ве онынъ рухий алынынъ осюви.
10 сыныф
Беджерген: къырымтатар тили ве эдебияты оджасы-
Шемшединова З.А.

Макъсат.
1. Повестьнинъ мундериджесинен таныштырмакъ. Баш къараманнынъ эсерде тасвирленген левхалар акъкъында олгъан тюшюнджелерини къайд этмек.Тенъештирюв вастасы къулланылувыны къайд этмек.
2. Талебелернинъ мантыкъий фикир этюв истидатларыны ве монологик нутукъларыны шекиллендирюв.
3. Къырымтатар эдебиятына авеслик ашламакъ, халкъымызнынъ кечмишини бильмек, келеджек акъкъында тюшюнмек кереклигини анъларына синъдирмек

Абляким Ильмий
Абляким Ильмий 1887 снеси Багъчасарай больгесининъ Эски- Эль коюнде Аджы-Ариф эфендининъ къорантасында догьа. Башлангъыч все орта тасилини Къырымда ала. Сонъра, о девирнинъ бир чокъ гендлери киви, Тюркиеге кетип, Истанбул дарульфунунана крип окъуй. Сиясий арекетлерде иштирак эте. Къырымда чар акимиетинден азатлыкъ девиримлерини азырлагъан «Къырымтатар табеле джемиети»ие аза ола. Номан Челебиджихан, Джафер Сейдамет, Абибулла Одабаш киви дилеры гендлер иле достлаша.

Абляким Ильмий
Абляким Ильмий окъувыны битирип Къырымгьа къайткъан сонъ, оджалыкь фаалиетиии баглай снеси о, Тавдайыр медресесининъ мудерриси олып чалыша. Шу снеси о биринджи джиан дженки мевзусына багъышлангъан «Чубарым, балам» адлы икяеси «Терджиман» газетасында басыла.

Абляким Ильмий
Газетаджылыкъта белли бир меаретке иришкен сёз устасы 1916 сенеси бир-эки ай девамында, Асан Сабри Айвазовнынъ ерине къалып, Багъчасарайда «Терджиман» баш муарририси вазифесинде булуна сенеси июнь 20-ден исе Акъмесджитте Абляким Ильмий «Къырым оджагьы»на мустакъиль газета сыфатында нешир этмеге башлай

- Эсерде халкъымызнынъ аятында олып кечкен насыл бир фаджиалы адисе тасвирлене?

1921-1922 сенелери Къырымда олгъан ачлыкъ мевзудаки эсерлер акъкъында чыкъышы.
1. Умер Ипчи. «Къакълыкъ Базары»
2. Абляким Ильмий «Ачлыкъ хатирелеринден»
3. Абибулла Одабаш.«Унутмайджакъ»

Ачлыкъ хатирелери» эсеринден парчаны тапып окъумакъ.

Бу сатырларда 1921-1922 сенелерининъ ачлыгъы вакътында къырымтатар балаларынынъ башына тюшкен мусибетлер айдынлатыла, Сюндюснинъ омюриндеки агъыр вазиет косьтериле.

Эсерде даа кимлернинъ такъдирлери икяе этиле?
Бу балалар къайда яшайлар?

Насыл шеэрге кетелер?
Иджадий чалышкъан экинджи талебенинъ Акъяр акъкъында чыкъышы.

Бу монологда бойле сёзлер де бар: «Халкъ ачтан къырылып бите ята, буларын бир шейден хаберлери ёкъ…»- дей Сюндюс. Бу сатырлар Сюндюснинъ фикир юрютюв, тюшюнюв, этрафны козетюв, тенъештирюв чизгилерини акс эте.
- Сюндюс ич бир вакъыт халкъы акъкъында, онынъ такъдири акъкъында унутмай. Меселя, Панораманы зиярет эткенде.

Панорама акъкъында чыкъышы.

Мен кимим шу?

« Мен бугуньден, бу дакъкъадан башлап,
яхшы бир къыз, файдалы бир къадын,
дегерли бир инсан олмакъ ичюн эр шейден эвель
шу суалин джевабыны арайджагьым.
Къайдан тапмакъ мумкюн, насыл тапмакъ мумкюн, бутюн варлыгъымле къыдырып,
оны тападжакъ, онъа коре огренеджек,
азырланаджакъ, онъа коре чалышаджакъ ве яшайджагъым!»

Нетидже.
- Балалар, Сюндюс акъылына кельген суальге джевап тапа билирми?

Эвге вазифе.
- Сиз де шимди он беш-он алты яшындасыз. «Мен кимим?» деген суаль акъылынъызгъа кельдими? Озь тюшюнджелеринъини беян этинъиз.
- Дерсликтеки 57-60 саифеде берильген парчаларны окъуп кельмек.
- Иджадий группагъа айры вазифе: Бугуньки театрымыз акъкъында чыкъыш азырламакъ